के र कस्तो सिनेमा बनाउने टुङ्गो छैन, कलाकारको टाउको बेच्नै हतार
काठमाडौं । नेपाली चलचित्र क्षेत्रमा एक अनौठो प्रवृत्ति मौलाउँदैछ । सिनेमाको स्क्रिप्ट तयार भइसकेको छैन, कथावस्तु के हो भन्ने प्रस्ट छैन तर ‘स्टार कास्ट’ सार्वजनिक हुन्छ । पोस्टर सार्वजनिक हुन्छ र सामाजिक सञ्जालमा हल्ला गर्ने होड चलिरहेको छ ।
कतिसम्म भने स्क्रिप्ट लेखिएको हुँदैन, निर्देशक को हो भन्ने फिक्स भएको हुँदैन । तर, कलाकार अनुबन्धनको घोषणा हुन्छ, अनि मिडिया हेडलाइन बन्छ, “अब फलानो स्टारको नयाँ फिल्म !”
कथावस्तु के हो ? स्क्रिप्ट कहाँ छ ? निर्देशन कसले गर्छ ? काम बाँकी हुँदै चलचित्र निर्माणको घोषणा समेत हुने गरेका छन् । सिनेमाको स्क्रिप्ट कोरेकै छैन पहिले प्रचार र हल्लाको बजार तताउने एक किसिमको फेसन बनेको छ । यो नयाँ प्रवृत्तिले नेपाली चलचित्र क्षेत्रलाई ‘भ्रमको व्यापार’ तिर धकेलिरहेको छ ।
चलचित्र निर्माणमा लाग्ने केही टिमहरू अहिले प्रचारकै भरमा सिनेमालाई अगाडि बढाउने दाउमा देखिन्छन् । ‘पहिला हल्ला गर, स्क्रिप्ट पछि बनाउँला’ भन्ने शैलीले फिल्म बजारमा ‘भ्रम’ र ‘धमाका’ सिर्जना गर्न थालेको छ । यसरी निर्माण प्रक्रिया नै नपुगेको फिल्मको नाममा कलाकार अनुबन्धित गरिएको खबर सार्वजनिक गरिन्छ । र, त्यसैको आधारमा लगानी जुटाउने कोसिस गरिन्छ ।
चलचित्र विकास बोर्डमा नाम दर्ता नभइसकेका फिल्महरूको समेत भव्य घोषणा समारोह आयोजना हुने, कलाकारहरूले स्क्रिप्ट नपढीकनै हस्ताक्षर गर्ने र निर्माता–निर्देशकले मात्र होहल्ला गर्दै फिल्म निर्माणमा लागेको प्रचार गर्ने अवस्था देखिन थालेको छ ।
कतिपय प्रोजेक्टहरू त ६ महिनासम्म ‘प्रि प्रोडक्सन’का नाममा प्रचारमै रमाउँछन् अनि विस्तारै हराएर जान्छन् ।
बजारको विश्वास जित्न र लगानीकर्तालाई आकर्षित गर्न हल्ला फैलाउने रणनीति पनि यसको कारण हो । स्क्रिप्ट, निर्देशन वा प्रिपोडक्सनको तयारी नहुँदै कलाकार अनुबन्धित गरिएको समाचार फैलाएर निर्माता लगानीको वातावरण बनाउन खोज्छन् । केही निर्माता तथा निर्देशकको यस्तो प्रवृत्तिले दीर्घकालीन रूपमा फिल्म उद्योगको विश्वासनीयता घटाइरहेको छ ।
सिनेमा हाइपले होइन, सशक्त स्क्रिप्ट र स्पष्ट योजना, कथा र प्रस्तुति सहितको पेशागत प्रतिबद्धताले चल्ने कुरा प्रमाणित भइसकेको छ ।
स्क्रिप्ट नै नभएको फिल्ममा कलाकारलाई अनुबन्धित गर्नु भनेको दर्शकलाई धोका दिनु हो । यसरी स्क्रिप्टबिनाको सिनेमाको हल्ला गरिए पनि धेरै फिल्महरू कहिल्यै सुटिङमा जानै नसक्ने वा फ्लप हुने सम्भावना उच्च हुन्छ । यस्ता प्रवृत्तिबाट दर्शक मात्रै होइन, कलाकार र लगानीकर्ता पनि दिक्क हुन थालेका छन् ।
कलाकारहरूलाई स्क्रिप्ट पढाएर मात्र साइन गराउने चलन बसाल्नुपर्ने हो । केही कलाकारहरूले गुनासो गर्न थालेका छन् कि स्क्रिप्ट नै नपढीकन मिडियामा ‘हस्ताक्षर गरियो’ भनेर समाचार आइहाल्छ ।
एक अभिनेत्री भन्छिन्, “हामीलाई स्क्रिप्ट नदेखाई अनुबन्ध गर्न खोजिन्छ । स्क्रिप्ट माग्दा भने ‘बन्दैछ’ भनेर ढाकछोप गरिन्छ । कुनै औपचारिक सम्झौता नभइकनै समाचार आउँछ ।”
एकातिर बजारमा नेपाली फिल्मप्रतिको चासो बढ्दो छ, अर्कोतिर हल्लाको खेतीले चलचित्र क्षेत्रको गम्भीरता क्षीण पारिरहेको छ ।
स्क्रिप्ट लेखन नेपाली फिल्ममा अझैसम्म उपेक्षित पाटो हो । पटकथा लेखकहरूलाई पर्याप्त समय नदिने प्रवृत्तिले सशक्त स्क्रिप्ट बन्ने सम्भावना कमजोर भएको छ । पहिला स्क्रिप्ट, अनि कास्टिङलाई प्राथमिकतामा राखेर अगाडि बढ्नुपर्ने हो । तर, प्रचारको बलबुताले नेपाली फिल्मलाई विश्वासको भासमा मात्रै सीमित बनाइदिएको छ ।
फिल्म घोषणा गर्दै लगानी जुटाउन कलाकारको टाउको बेच्ने प्रयास सफल नहुँदा कलाकार बदनाम हुँदैछन् । बदनाम हुने चिनिएको कलाकार हो । त्यसैले यो अवस्थाबाट बाहिर आउन पहिला आफूले बनाउन लागेको चलचित्र कस्तो हो, के हो निर्माता र निर्देशक स्पष्ट हुनुपर्छ । कलाकार पनि पहिला स्क्रिप्ट हात परेर मन परेपछि मात्रै साइन गर्नेतर्फ ध्यान दिनुपर्छ । पर्याप्त तयारी बिना गरिने प्रचारले एकातिर निर्माताको खर्च डुबिरहेको छ, अर्कातिर कलाकारको विश्वस्नियता । सँगै भ्रमको खेती भइरहेको प्रष्ट देखिन थालेको छ । त्यसैले पहिला तयारी गरेर मात्रै आफ्नो प्रोजेक्ट सार्वजनिक पो गर्ने हो की ?